تاریخچه دروازه ارگ سمنان
ساختمان اصلی ارگ سمنان به عنوان دارالحکومه شهر و در زمان حکومت حاجی بهمن میرزا بهاء الدوله فرزند فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و شامل اماکنی مثل تلگراف خانه، قراول خانه، آب انبار، حمام، حسینیه و... بوده که امروز جز چند عکس اثری از آنها به جا نمانده است.
در سال 1284 هجری قمری ناصرالدین شاه قاجار برای اولین بار عازم سفر مشهد مقدس می شود و به مدت سه روز در ارگ حکومتی سمنان اقامت و در همان زمان دستور ساخت دروازه برای ارگ حکومتی را صادر می کند. دروازه ارگ سمنان در واقع دروازه شمالی ارگ حکومتی بوده که ساخت آن در زمان حکومت انوشیروان میرزا ضیاء الدوله پسر دهم عباس میرزا نایب السلطنه در سال 1302 هجری قمری به پایان رسیده است.
ساختار معماری دروازه ارگ سمنان
بنای اصلی دروازه ارگ سمنان با ارتفاع 7 متر از آجر ساخته شده که دو نمای شمالی و جنوبی دارد و از نظر هنر معماری و کاشی کاری در نوع خود ارزشمند است.
نمای شمالی دروازه ارگ سمنان که از نمای جنوبی زیباتر است شش مناره تزئینی با ارتفاع مختلف و نقوش هندسی و اساطیری دارد. در بالای پیشانی این نما و در بین بلندترین مناره ها، کاشی کاری هفت رنگی از نبرد اسطوره ای رستم و دیو سپید به شکل نیم دایره، زیبایی و اهمیت ویژه ای به آن بخشیده است.
نوشته ها و نقاشی های ورودی دروازه ارگ سمنان
درست در بالای ورودی، تصویر سربازان قاجاری با اسلحه و تجهیزات، کاشی کاری شده است، در طرفین ورودی هم تصویر شیر و خورشید و سرباز قاجاری بصورت متقارن نقش بسته اند. در بالای دیوار اصلی بنای دروازه ارگ سمنان، پنج کتیبه به خط نستعلیق سفید و زمینه لاجوردی در بین گل و برگ های اسلیمی متن زیر را به نمایش گذاشته اند:
« بر حسب امر قدر بندگان سکندرشان اعلی حضرت القدس همایون شاهنشاه جم جاه فلک بارگاه و ملجاء السلاطین و الخاقان ابن الخاقان بن الخاقان ناصر الدین شاه قاجار خلد الله ملکه و دولته به سعی و اهتمام جناب اشرف ضیاء الدوله انوشیروان میرزا حکمران سمنان، دامغان، شاهرود، بسطام اتمام همت پذیرفت، فی شهر محرم الحرام سنه بیچی ئیل خیریت دلیل»
در کنار همین سطر با خطی ریزتر، هنرمندان خالق این اثر ارزشمند و ماندگار، با این متن معرفی شده اند:
« هزار و سیصد و دو. عمل استاد حبیب الله، ولد استاد علی کاشی پز کاشانی کتیبه محمد باقر ولد حاجی سید مهدی الطباطبائی السمنانی »
دروازه ارگ سمنان از نماهای مختلف
درب اصلی دروازه ارگ سمنان در نمای شمالی قرار گرفته و از الوار قطور با گل ميخ هاي آهني ساخته شده است.
نمای شمالی دروازه ارگ سمنان
نمای جنوبی مثل نمای شمالی از آجر ساخته شده و در طرفین آن دو اتاق با ایوان هایی در جلوی آنها و دو راهروی کوچک بصورت متقارن و ورودی اصلی در وسط آن که محل عبور و مرور بوده، قرار گرفته است.
نمای جنوبی دروازه ارگ سمنان
در بالای ورودی اصلی و متقارن با نمای شمالی هم کتیبه ای به شکل نیم دایره با خط نستعلیق و متن زیر به چشم می خورد:
«السلطان ابن السلطان سلطان صاحب قران، ناصر الدین شاه قاجار 1302 »
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عده ای قصد تخریب این کتیبه را داشتند که با همت ریاست وقت سازمان میراث فرهنگی، پوششی از گچ و خاک جهت محافظت بر روی آن کشیده و مانع از تخریب آن شد. در سال 1372 این پوشش تخریب و کتیبه اصلی مجددا آشکار شد.
دروازه ارگ سمنان در حال حاضر به یکی از میدان های اصلی شهر سمنان تبدیل و در تقاطع خیابان طالقانی و شیخ فضل ا... نوری واقع شده است.
بازدید از این مکان در تمام طول سال و ساعات شبانه روز امکان پذیر و کاملاً رایگان است.
این بنای ارزشمند و زیبا در سال ۱۳۵۸با شماره ۳۹۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دروازه ارگ سمنان در شب
