مطلب پیشنهادی: دیدنی های گیلان را بشناسید

راهنمای بازدید از قلعه رودخان

این دژ تاریخی که مقر حکومتی حاکمان گیلان بوده است، دیوار هایی با 1500 متر طول و 15 متر ارتفاع دارد. در این قلعه 65 برج قرار گرفته که اتاق های هشت ضلعی آن با طاق های گنبدی پوشانده شده است و دور تا دور دیوارها و برج ها روزنه هایی شیب دار وجود دارد که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی ساخته شده اند.

ساختار و بخش های مختلف قلعه رودخان

قلعه رودخان که از میلیون ها قطعه آجر، سنگ لاشه، ساروج و گچ ساخته شده است، دو بخش با کاربری های متفاوت داشته است؛ بخشی برای محل زندگی حاکم و خانواده اش (ارگ) و بخشی برای زندگی سربازان و فعالیت های نظامی (قورخانه).

از طرفی این دژ مستحکم، روی دو تپه کنار هم ساخته شده است و به ناچار، به سه بخش میانی، شرقی و غربی تقسیم می شود.

قسمت شرقی، روی تپه 670 متری قرار گرفته و با یک دروازه از سایر قسمت ها جدا می شود. قسمت میانی که دروازه ی اصلی در آنجا قرار دارد، در پایین ترین نقطه قلعه قرار دارد و قسمت غربی هم روی شیب تند کوه بنا شده است.

ارگ در قسمت غربی قلعه در دو طبقه و قورخانه در قسمت شرق و باز هم در دو طبقه ساخته شده است که حفره های نورگیر زیادی هم در آن به کار رفته است. قسمت غربی علاوه بر ارگ، شامل دروازه ی ورودی، آب انبار، سردخانه، آبریزگاه و تعدادی واحدهای مسکونی و قراول خانه هم هست. در قسمت شرق این قلعه 12 ورودی، زندان، آبریز، حمام و در اضطراری وجود دارد.

شیب تند تپه و دو برج عظیم که در دو طرف دروازه واقع شده است و همچنین دو سکو از جنس لاشه سنگ به ارتفاع  یک و نیم متر که در دو طرف دروازه ی ورودی وجود دارد،محل استقرار محافظین بوده است. به دلیل هوای مه آلود در این بخش، این قلعه در طول تاریخ توسط هیچ دشمنی فتح نشده است. چه در زمان ساسانیان همزمان با حمله اعراب‌ به ایران، چه در دوره سلجوقیان که این قلعه تجدید بنا شده و به پایگاه ‌های مبارزاتی اسماعیلیان تبدیل شده بود.

اگر به داخل برج ها بروید می بینید که اجاق و دودکش دارند تا نگهبانانی که به انجام وظیفه مشغول بوده اند در سرمای زمستان گرم شوند. سقف برج ها، نگهبانان را از گزند باد و باران و برف در امان نگه می داشته است.
در انتهای شمال شرقی قلعه رودخان، یک ساختمان دو طبقه‌ی بسیار زیبا وجود دارد و در ضلع جنوبی آن کوهی قرار دارد که غاری در آن دیده می‌شود و به گفته‌ی مردم محلی قبلا محل استقرار نگهبانان بوده است تا در صورت بروز حمله به قلعه علامت دهند.

مهمترین سازه ی بخش غربی قلعه رودخان، شاه نشین است که در فاصله 200 متری از دروازه ی ورودی و روی بلندترین نقطه ی قلعه واقع شده و محل استقرار حاکم بوده است. این بنا از لحاظ شکل و ابعاد با بقیه قسمت های  قلعه متفاوت است و از دو بخش تحتانی و فوقانی و یک تراس تشکیل شده است که این تراس محل خوبی برای نشستن و تماشای قلعه محسوب می شده است.

قبلا چشمه آبی كه منبع اصلی آب قلعه بود، در حیاط قلعه قرار داشت و معروف است كه این آب را با گنگ از ییلاق زردخونی آورده اند. این چشمه پس از زلزله سال ۱۳۶۹ گیلان خشك شد اما بعدها میراث فرهنگی گیلان آن را احیا کرد.

نوشته کتیبه سردر ورودی قلعه رودخان

بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه رودخان که امروزه در موزه گنجینه رشت نگهداری می‌ شود نوشته شده که این قلعه در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام‌ الدین امیردباج بن امیر علاءالدین اسحق تجدید بنا شده است.

امیرحسام الدین دباج فومنی (مظفرالسلطان)، فرمانروای منطقه فومن اولین قدرت منطقه‌ ای بود که از اطاعت از صفویان سرپیچی کرد، و قلعه رود خان را بازسازی کرد تا از آنجا به مقاومت بپردازد ولی موفقیتی به دست نیاورد و به دربند  فرار کرد و نهایتاً دستگیر و در تبریز اعدام شد.

مطلب پیشنهادی: قلعه های معروف ایران را بشناسید 

مسیر ورودی قلعه رودخان

وقتی از 935 پله قلعه رودخان بالا بروید، به در ورودی با قوس جناغی و ارتفاع سه و نیم متر می رسید.  بعد از دروازه، یک راهرو قرار دارد که دو طرف آن سکو  است و نقش بارانداز را داشته اند.

بعد از ورود به محوطه ی قلعه رودخان، چند پله سنگی وجود دارد که به سمت پشت بام بالای دروازه می روند و راه ورود به داخل برج ها  هم از همین قسمت است.

برج های بزرگ دو طرف دروازه، در پایین توپر هستند و در بالا، تو خالی و اتاق های هشت ضلعی دارند،هرچند از بیرون استوانه ای شکل هستند ودر اتاق های هشت ضلعی داخل برج ها، در هر وجه، یک طاق نما به ضخامت یک و نیم متر دیده می شود.

نمونه های مشابه قلعه رودخان

نمونه های قلعه های کوهستانی شبیه به این قلعه را می توانید در کلیبر آذربایجان شرقی (قلعه بابک )، الموت قزوین(قلعه ی حسن صباح ) و ریجاب کرمانشاه (قلعه یزدگرد) مشاهده کنید.

مسیر عبوری قلعه رودخان

از ابتدای مسیر قلعه هزار پله رودخان تا در ورودی آن، با بازارچه، رستوران ها و دست فروش های مختلفی روبرو می شوید.

و همینطور رودخانه ای که به همین نام در کنار مسیر پله ها جریان دارد دیدنی است.